Deixar unha adicción é un proceso longo e progresivo, algo que implica vontade, traballo e análise persoal. Unha posibilidade para abandonar o consumo de estupefacientes ou alcol cando xa supón un problema para o desenvolvemento normal do día a día é ingresar nunha comunidade terapéutica. A de As Cernadas, en Val do Dubra, é a primeira iniciativa deste tipo de Proxecto Home Galicia. Alí, as persoas a tratamento intérnanse na comunidade durante 11 meses para deixar o consumo, pero tamén para gañar capacidades e hábitos. Os primeiros meses de integración son os máis difíciles. A coordinadora da comunidade, Andrea Porto, expón que, moitas veces, as persoas acoden a terapia cunha falta de conciencia real da situación e da gravidade do problema. «Aquí van descubrindo que non so amente é deixar de consumir, senón saber como iso afecta a moitas áreas dá súa vida», explica.
Baixo tratamento en As Cernadas atópanse Brais Lado, de 33 anos, e Celia Peña, de 26. Antes de aceptar axuda, as súas vidas viraban contorna á rúa, as drogas e a ausencia de estruturas, hábitos ou horarios. Brais pediu axuda por vontade propia. Celia non tiña a mesma percepción de si mesma, non era consciente da súa situación e, como di ela, «non quería parar». Foi a súa nai quen lle abriu os ollos, a súa salvadora, tal como fala dela. «Non me chegou a obrigar, isto é voluntario. Eu non quería ver a miña realidade, nin aceptar como estaba. Ata que non se me puxeron as cousas sobre a mesa non quixen ser consciente», relata.
A vontade implica máis cousas que deixar de tomar drogas durante uns meses e para iso hai que estar decidido. O certo é que terapias como a da comunidade contemplan as recaídas como parte do proceso. Brais ingresou na comunidade terapéutica no 2022, pero deixouno: «Non era o meu momento, non estaba decidido ao cambio». Dous anos despois tivo unha recaída e volveu a As Cernadas. Celia tamén abandonou aos dous meses e medio e, aínda que non volveu consumir, decatouse de que non lle servía de nada sen facer a terapia completa. «Seguía igual, tirada na cama, sen ganas de vivir. O que nos motiva de estar aquí son as ganas de vivir que temos agora. Volvín con outras ganas, con outra actitude, deixándome levar, que é o máis importante». «Non é só deixar de consumir, é cambiar as actitudes que che levan a consumir. Aínda que esteas aquí tres anos, se non cambias o que tes na cabeza e a forma de pensar, volves outra vez ao mesmo», sostén.
Agora levan oito e seis meses, respectivamente, deixándose axudar e con seguridade no cambio. Celia di que ten moi bos recordos. O mellor, cando no Entroido disfrazáronse todos —terapeutas tamén— e fixeron unha festa. «Ao final aprendemos a gozar sen ningún tipo de consumo, con poucas cousas». O mellor momento, e á vez o peor, para Brais foi cando conseguiu falar sobre o falecemento dos seus pais. «Foi un punto de inflexión. Nunca souben darlle saída e aquí fíxeno, para min foi unha motivación e estou orgulloso de iso», di con seguridade. Cústalle falar dos seus sentimentos e ao principio concibía a drogodependencia como un tabú, agora non. «Ata me gusta falar disto, porque ao final é algo normal. É unha adicción, é algo do día a día. Non me custa falar de iso». Celia descubriu coa terapia que nunca falara sobre ela, do que lle preocupaba. Precisamente, o non darlle saída aos seus sentimentos era o que a levaba a consumir drogas. «Cando entras cústache aceptar a túa realidade e dicir eu son así e comporteime desta forma. Pero eu síntome orgullosa de dar o paso, de estar aquí e de non seguir como estaba. Teño que cambiar e quero outra vida. Moita xente non se atreve a dar ese paso e eu creo que deberían facelo», defende.
Adquirir responsabilidades
Ademais dos seminarios, os grupos de auto-axuda e as terapias individualizadas, parte do tratamento consiste en adquirir responsabilidades que repercutan en aumentar a autoestima. Lavandería, cociña, mantemento, cabalos, horta e xardín son as tarefas que dependen de todos. Antes de ingresar, Celia non se preocupaba por isto: «Eu dicía que non era capaz de nada. Agora vexo que son capaz e que sae todo ben».
O de As Cernadas é un programa moi esixente, cunha estrutura ríxida desde as 07.30 da mañá ata as 18.00, momento de tempo libre antes da cea. Con todo, ese momento do día destínano, ademais da falar con compañeiros, xogar a xogos de mesa ou facer deporte, a enriquecerse culturalmente, grazas á súa profesora. Brais acode a clases de teatro, a actividade que máis lle gusta, e Celia aprende francés. Entre todos os centros de Galicia editan unha revista, Badalada, na que relatan as súas experiencias, como se atopan ou mensaxes ás súas familias. Para Celia foi motivador lela cando empezou a terapia.
Celia: «No se cómo va a ser mi vida, pero tengo claro lo que no quiero volver a ser»
Celia e Brais están a gañar autoestima e confianza en si mesmos. Contan que se están coñecendo e que están a descubrir moito sobre eles, tanto cousas positivas como negativas, pero das que sacan proveito igualmente. «Os compañeiros explícanche que actitudes boas ven e que podes facer para cambiar as malas». Aínda que lles custa falar do seu pasado, sobre todo ao principio, ambos pensan que lles serve de moita axuda. A terapia divídese en cinco bloques temáticos: o consumo, a parte afectiva e sexual, a relación coa familia, as relacións sociais e as afectivas, de parella. Tal como explica a coordinadora da comunidade, «hai vivencias duras moitas veces. Eles conciben e entenden que hai que tocar esa parte, pero ás veces as barreiras son moitas e hai que axudalos». Adquiren tamén hábitos, rutinas e límites, o que repercute na percepción propia. «Así gañas confianza, seguridade en ti mesmo, autoestima», relata Brais.
Ambos aprenden como a terapia e as súas condutas aféctanlles. Por un proceso similar pasan as súas familias, ás que se lles imparten seminarios específicos. Neses meses, a relación coas súas familias cambiou radicalmente. «Eu á miña nai mesmo a cheguei a ver como a miña inimiga, porque ela poñíame límites, dicíame ‘Celia estás a facer as cousas mal’. Agora con ela podo falar do que queira, apóiame en todo, enténdeme». De igual forma, cambian as súas relacións sociais para romper o lazo que lles unía ás drogas. «Temos que cortar relación con persoas que non nos achegan nada e establecer novas que sexan sas e que nos acheguen de verdade cousas. O que tiñamos fóra non eran amigos de verdade, que era o que pensabamos», din.
Ao ver a súa melloría, Celia e Brais non poden evitar pensar no futuro. Brais sabe que é mellor centrarse no presente e na terapia, pero lle intriga ás veces como vai ser fose, en que vai traballar, con quen vai vivir… Celia non sabe como vai ser cando abandone As Cernadas, pero asegura que ten claro o que non quere volver ser. Gustaríalle aproveitar o tempo coa súa familia e continuar a súa formación. «Eu estudei integración social e gustaríame seguir por esa rama», di. Bástalle con ter un traballo e unha vida estruturada, rodearse de xente sa que lle achegue cousas e á que ela tamén lle poida achegar. «Deixar o mundo onde estaba. Ter unha vida. Vivir, eu non estaba a vivir».
Os perfís no eran iguais fai 34 anos
A comunidade terapéutica de As Cernadas cumpre este martes 34 anos de actividade, aniversario que celebrará cunha comida e festa ao aire libre. A estrutura da comunidade continúa sendo a mesma, pero nestes anos cambiaron de maneira pronunciada os perfís de persoas baixo tratamento por adiccións, que evolucionaron co contexto social. Segundo a directora de Proxecto Home en Galicia, Ofelia Debén, «nos anos 90 a heroína era a droga principal, hoxe non». Así, Ofelia explica que cambiaron os obxectivos e a temporalidade que se marcaban para adecuala á realidade actual, pero que «as crises persoais coas que chegan vos rapaces e as rapazas, ou deterioración co que eles chegan aquí e ou nivel de confusión é exactamente ou mesmo». Outra gran diferenza é o tempo que antes levaba a avaliación e diagnóstico. O que hoxe supón 15 ou 20 días, nos inicios de Proxecto Home levaba varios meses. «Mesmo había que esperar a que queda algunha praza baleira». Antes, As Cernadas tiña capacidade para 80 persoas aproximadamente, agora ten para 60, pero afán ser 40.
Entre os novos retos de terapia, ofrecen axuda para persoas con adiccións relacionadas co comportamento, como as pantallas ou o xogo, e traballan particularmente sobre a saúde mental, algo cada vez máis complexo. Un obxectivo que Proxecto Home ten desde hai anos é conseguir que máis mulleres acudan a tratamento. Neste sentido, Celia explica como ás mulleres cústalles máis dar o paso polo que dirán e tamén polos seus fillos, aos que non poden explicarlles a realidade, pero si dicirlles «vou ser mellor mamá».
Fonte: La Voz de Galicia
